Ya Olduğun Gibi Görün Ya Göründüğün Gibi Ol
”Ya olduğun gibi görün ya göründüğün gibi ol!”Mevlana Celaleddin-i Rumi’nin en güzel özlü sözlerinden birisidir. İnsanların gerçek kişiliklerini saklamamaları, karakterine uygun davranmaları, maske takmamaları yahut kişiliğine uygun davranmayanların da göründükleri kişiliğe sahip olmaları gerektiğini vurgular.
İnsanların Allah’tan gizleyebilecekleri hiçbir şey yoktur. O, içimizdekini de dışımızdakini de gayet bilir. Kişi olduğundan farklı görünerek insanları kandırabilir; ancak kendisini ve yaratıcısını asla kandıramaz. Olduğundan farklı görünmek ikiyüzlülüktür. Kişi ne ise öyle görünmeli ya da nasıl görünüyorsa öyle bir yapıya sahip olmalıdır. Bunun tersi özellik gösterenlere dinde ”münafık” adı verilir. Zira münafıkları gerçekte inanmadıkları halde Müslümanların yanında Müslümanmış gibi davranır; kafirlerin yanına vardıklarında ise kafir gibi davranır. Gerçek kimliklerini gizlerler, böylece zarar vermek istedikleri topluma gizlice girip verebilecekleri en kötü zararı vermeye çalışırlar. En sinsi insanlar bu insanlardır. Böyle insanların hiç kimseye fayda sağlamayacağı bilinmeli bunların zararlarından korunmak için de onlardan kesinlikle uzak durulmalıdır. Dürüst insan, düşüncesi ne ise onu açıkça ifade eder, saklamaz. Doğru bildiği yoldan şaşmaz ve bu yüzden kendisine gelecek zararları da göze alır. Kişi inançsızsa inançlı gibi davranmamalı; aynı şekilde inançlıysa da inançsız görünmeye çalışmamalıdır. Her ikisi de sakıncalı ve nahoş durumlardır. İnançlı görünen kişi o inancın gereğini de samimi bir şekilde yerine getirmelidir. Bazen huylarımızı, karakterimizi beğenmeyiz. Bu yüzden de onları bastırmaya çalışarak farklı görünmeye çalışırız. Bu farklı görünmeler iyi niyetle yapılıyorsa elbet bir zararı da olmaz. Ancak iki farklı yerde, iki farklı insana karşı iki farklı yüz sergiliyorsak en tehlikelisi ve sakıncalısı budur.
Olduğundan farklı görünerek insanları kandırmaya çalışmak alçaklıktır. Öyle insanlar görüyoruz ki özünde dinle hiçbir alakası yokken dinden dem vurup insanları yanlarına çekmeye çalışıyor; ancak kendileri ile benzer özelliklere sahip kişilerle karşılaştıklarında dinle alay bile edebiliyorlar. İnsanlar, bunların sandığı kadar aptal değil elbette. Bu yüzden ya olduğun gibi görüneceksin, ya da göründüğün gibi olacaksın.