Helenistik dönemin önemli düşünce akımlarından biri olan Stoa felsefesi insan yaşamının temel amaçlarına yönelen bir akımdır. Mutluluğa ulaşmanın yollarını arayan bu düşünce akımının önde gelen birçok ünlü ismi bulunmaktadır. Stoacılık okulu MÖ 3. yüzyıl başlarında kurulmuş bir okuldur. Citium Zenon’un katkıları ile Atina’da kurulan bu okulun gelişmesinde Seneca, Epictetus ve Marcus Aurelius gibi birçok ünlü düşünür bulunmaktadır.
Stoacılık ne demek sorusuna verilebilecek yanıt ise mutlu olmanın erdemli olmaktan geçtiğini vurgulayan bir düşünce akımıdır. Eğer bir yargılama yapılacak ise bunun kelimelerden çok davranış şekilleri ile ortaya koyulması gerektiği üzerinde yoğunlaşmaktadır. Bu felsefe akımının temel ilkelerini Zenon belirlemiştir. Helenistik dönemin en önemli akımlarından biri olan Stoacılık günümüzde de hala oldukça ilgi gören akımlar arasında yer almaktadır.
Stoacılıkta Amaç Nedir ve Erdem Kavramı ile İlişkisi
Stoa felsefesi takipçileri açısından en temel yaşam amacı mutluluktur. Bu mutluluk düzeyine ulaşabilmek için ise kişilerin doğaya uygun yaşaması ve kurallara uyması gereklidir. Yani Stoacılar hem doğaya uygun yaşamayı kendilerine bir felsefi yaklaşım olarak benimsemiş hem de dünya vatandaşlığını savunarak barışçıl bir yol izlemişlerdir. Onlara göre bir insanın mutluluğa giden yolda sorunsuzca ilerlemesinde birtakım ilkeler vardır.
Bahsi geçen ilkeler arasında sana verileni sorgusuz sualsiz kabul etmek en önemlisidir. Zevkleri, acıları ve korkuları tamamen kontrol altına almak ve bu duygular tarafından yönetilmemek Stoacılığın en temel düşünce kalıplarından biridir. Bununla birlikte yaşanılan dünyayı daha iyi anlayabilmek için mutlaka aklı kullanmak gerektiği de savunulanlardan biridir. Tabiatın planında kendinize düşen görevi en iyi şekilde yerine getirerek başkalarına karşı adil ve dürüst davranmak stoacılar açısından önemli temel ilkeler arasında yer almaktadır.
Hiçbir Stoacı dünyanın karmaşasında rol almak istemez ve yıkıcı duyguların üstesinden gelmeye çalışır. Tüm bunların yanında Stoacılık kavramı hayata dair sonsuz bir tartışmayı başlatan değil mutluluğa ulaşmada eylemi başlatan bir düşünce akımıdır.
Stoacılığın Erdemleri Nelerdir?
Stoacılığı savunan kişiler için olmazsa olmaz erdemler varır. Bu erdemlere sahip olmak bahsedilen mutluluğa ulaşma yolunda en önemli yardımcılardır. Stoacılığın erdemleri şunlardır:
- Çevrenizdekilere karşı daima dürüst olmalısınız.
- Her zaman hareketlerinizde ölçülü olmalısınız.
- Daima cesur ve yiğit kişiler olmalısınız.
- Adalete önem vermelisiniz.
- Bilge kişiler olmalısınız.
Stoa felsefesinin en temelindeki erdemleri taşımak kişilerin bu yolda ilerlemesi için olmazsa olmazlardandır. Bu felsefe akımının önde gelen isimleri arasında birçok filozoftan bahsetmek mümkündür.
Stoa Felsefesi ve Marcus Aurelius
Marcus Aurelius bir Roma İmparatoru olmasının yanı sıra Stoa felsefesinin de önde gelen isimlerinden biridir. 96 ve 180 yılları arasında görev yapan beş büyük ve iyi imparatorun en sonuncusudur. Adını Cermen kabilelerle yaptığı savaşlar sayesinde duyuran imparator aynı zamanda önemli bir filozoftur.
Stoa felsefesine dair düşüncelerini aktardığı Kendime Düşünceler kitabında net bir şekilde ifade etmeye çalışmıştır. Bu kitapta baştan sona tamamen kendine öğütler veren filozof imparator evreni, ahlak yapısını, doğayı, günlük hayatı ve insanları stoa felsefesi bakış açısı ile yeniden yorumlamaktadır. Bilgelik nedir ve yaşamda nasıl davranmalıyım sorularının yanıtını arayan Marcus Aurelius’un en fazla üzerinde durduğu temalar ise akıl, yaşam, ölüm, zaman, evren gibi kavramlardır.
Marcus Aurelius’a göre evrende bulunan her şey birbirine bağlıdır ve bu bağ da en yüce güçtür. Bununla birlikte hiç kimse birbirine tam anlamı ile yabancı değildir. Tanrının tekliği ve özlüğü üzerinde derin düşünceleri vardır. Ona göre kişilerin tüm isteklerini ve içgüdülerini bir kenara bırakması bireysel özgürleşmenin en önemli adımıdır. Filozof imparator birçok önemli stoa düşüncesi ile hayata farklı bir pencereden bakmayı bilmiş kişilerdendir.
Epiktetos
Epiktetos, Frigya’da doğmuş bir filozoftur. Stoa felsefesine yakınlığı bulunan bu ünlü filozof doğduğu günden itibaren köleleştirilerek Roma’ya getirilmiştir. Burada kendisini köle olarak savuran köle tüccarlarından kurtulmuş ve Roma’yı terk etmiştir. Epiktetos ünlü bir stoa felsefecisidir ve ona göre insan yalnızca kendi başına kontrol edebileceği konularla ilgilenmelidir. İnsanların etrafında gelişen olaylar ya da çevresel durumlar tamamen insanların kontrolü dışındadır. Bu olaylara müdahale etmenin hiçbir sonuç doğurmayacağı görüşünü savunur.
Zenon
Stoa felsefesinin ve okulunun kurucusu olan Zenon Fenike Citiumlu olarak bilinmektedir. Bu döneme dair birçok yazısı bulunsa da günümüze ulaşmamıştır. Zenon Stoa felsefesine çok önemli katkılarda bulunmuş bir filozoftur ve kendisinin takipçilerine Zenonyalılar ismini vermişlerdir.
Genç Cato
Genç Cato çok etik bir devlet adamıdır ve Julius Sezar’a da karşı çıkmış biridir. Stoa felsefesi ile yakından ilgilenen bu kişi döneminde son derece güvenilen bir devlet adamı olmayı başarmış isimlerdendir.
Genç Pilinius ve Stoa
Ünlü bir devlet adamı olan Genç Pilinius Romalı devlet adamlarından biridir. Döneminde kendisini yeteri kadar Stoacı olarak tanımlamasa da bu felsefenin temel ilkelerine göre yaşamış ve görev bilincinin farkındalığında olmuş bir devlet adamıdır.
Seneca
Stoacılığın önde gelen isimlerinden birisi de Seneca’dır. Lucius Annaeus Seneca Stoacı felsefeyi oldukça yakından incelemiştir. Felsefe alanında son derece önemli filozoflardan biri olan Seneca felsefeyi hayatının amacı haline getirmiş kişilerden biridir. Stoa felsefesinde Marcus Aurelius, Epictetos ve Seneca öne çıkan üç önemli isimdir. Bu felsefe akımı dönemin farklı kesimleri tarafından oldukça ilgi ile karşılanmıştır.
Önerilen yazı: Ekosistem Nedir? – Biyotik ve Abiyotik Faktörler