Sorumluluk; toplum içinde, aile içinde, okulda, sokakta veya benzeri bir yerde uymamız, yerine getirmemiz gereken vazifelerin olduğu bilincinde olmak şeklinde tanımlanabilir. Sorumluluk duygusu taşıyan her bireyin uyması gereken çeşitli kurallar vardır. Bu kurallar henüz çocukluk çağımızda başlar ve ölümüze kadar devam eder.
Her insan öncelikle kendisi ile ilgili sorumluluklara sahiptir; zira kişi kendisi için yerine getirmesi gereken sorumlulukları yerine getirmedikçe, topluma karşı olan sorumluluklarını da gerektiği gibi yerine getiremez. Yani kendisine hayrı olmayanın başkasına hayırlı olmasını beklemek pek de mantıklı değildir. Sorumluluk bilinci insanlara henüz çocuk yaşta verilmelidir; zira ağaç yaş iken eğilir. Çocukluğunda kendisine sorumluluk verilmeyen insanlar, büyüdüklerinde de sorumluluk almaktan çekinir ve aldıkları sorumlulukları da yerine getirmeyi beceremezler. Örneğin çocuğunun her işini kendisi yüklenen, ona hiç iş yaptırmayan, sorumluluk duygusunu tattırmayan bir anne, aslında çocuğuna zarar vermekten başka bir şey yapmıyordur. Toplumumuzda herkesçe kabul gören genel bir kanı vardır. Derler ki: ”Çocuğuna balık vermeyeceksin, balık tutmayı öğreteceksin.” Bu sözün manasına katılmamak elde değil. İşte, bu sözü ilke edinen anne ve babalar, çocuklarının ileride her türlü zorluğun, sorumluluğun üstesinden gelmesini sağlarlar. Ancak ”Aman çocuğum yorulması, yaman çocuğum incinmesi!” düşüncesi ile hareket edenler, çocukları ileride bir engelle karşılaştığında, onun o engeli aşamamasına, tökezlemesine ve başarısız olmasına sebep olmuş olurlar. Bu nedenle her ebeveyn ”Ağaç yaşken eğilir.” atasözünün anlamının bilincinde olmalı, çocukları henüz taze ve bilgiye açken sorumluluklara alıştırmalıdır.
Sorumluluklarımızı yerine getirmek, içinde yaşadığımız toplumun kalkınmasını, ilerlemesini ve refah içinde yaşamasını sağlar. Bunun için de sorumluluk bilincine sahip bireyler yetiştirmek temel gayemiz olmalıdır. Her birey, üzerine düşen vazifeleri yaparsa, birilerinin gereğinden fazla fedakarlık göstermesine veya birilerinin zarar gelmesine gerek kalmaz.
Sorumluluk Duygusu ile İlgili Kompozisyon
SORUMLULUK DUYGUSU – BİLİNCİ