Hoca Tahsin Efendi Kimdir Kısaca Hayatı ve Eserleri

Hayatı Kısaca

Hoca Tahsin Efendi 1811 senesinde Yanya’da Dünya’ya gelmiştir. Öğretim üyeleri yetiştirmek için Paris’te yer alan Mektebi Osmani’nin öğretim kadrosunda görevlendirilmiş ve Selim Sabit Efendi ile beraber 20 Mart 1857 tarihinde Paris’e gönderilmiştir.

1861 senesinde Paris’ten dönen Hoca Tahsin Efendi, Eylül 1862’de bu seferde, Abdülhak Hamid Bey ve onun abisi olan Abdülhak Nasuhi Bey ile beraber tekrar Paris’e dönerek burada sefaret imamlığı görevinde bulunmuştur. İstanbul’a döndükten sonra 8 Kasım 1869 tarihinde henüz kuruluş döneminde olan Darü’lFünun’da müdür olmuştur.

1870’li senelerin başında Memaliki İslamiyye Coğrafya Cemiyeti ismini verdiği cemiyeti kurarak dönemin popüler devlet adamlı ve alimi Münif Paşa’nın da yardımı ile beraber kütüphaneler müdürlüğü görevine başlamıştır. Bunun üzerine 15 Mayıs 1878 tarihinde almış olduğu 400 kuruş maaşla Darü’lMuallimin’e hoca olarak atanmıştır. 3 Temmuz 1881 tarihinde vefat etmiştir.

 

İlk dini ve edebi bilgilerini babasından öğrenmiştir. Medrese eğitimi için İstanbul’a gönderilmiştir ve İstanbul’da Vidinli Hoca adı ile bilinen Hoca Mustafa Efendi’nin derslerine girmiştir. Eğitimlerini tamamladıktan sonra Paris’e giderek burada sefaret imamlığı yapmıştır. Avrupa’da oldukça yaygın olan materyalist felsefe ile ilgilenmiş ve Paris kahvehanelerinde kuşkucu düşünürler ile tartışmalara katılmıştır.

1867 senesinin ilkbaharında Paris’e gelmiş olan Namık Kemal ve Yeni Osmanlılar ile ilişki ve dostluk kurtmuştur. 28 Şubat 1869 senesinde hava değişimi ve tedavi amacı ile gelmiş olduğu Nice şehrinde 12 Şubat tarihinde vefat eden Fuad Paşa’nın da cenazesini almıştır ve İstanbul’a geri dönmüştür.

5 Aralık 1870 tarihinde Hoca Tahsin Efendi’nin “Terakkiyatı Ulum” adını taşıyan konuşması ve bu sıralar İstanbul’da yaşayan İslam ünlü İslam filozoflarından Cemalledini Afgani’nin konuşması, dönemin geri görüşlü uleması tarafından İslamiyet’e uygun bulunmamıştır ve Hoca Tahsin Efendi Darü’l Fünun’dan uzaklaştırılmıştır. Darü’lFünun’dan uzaklaştırılan ünlü düşünür Babıali’de Sıbyan Mektebi’ne çekilerek burada kendisini bilimsel araştırmalara adamıştır. Ancak bu sefer de hakkında, etrafında bulunan kişilerin aklını çeldiği ve inançlarını bozduğu suçlaması ile soruşturma açılmıştır. Başına gelmiş olan bu olaylardan Maarif Nazırı Seffet Paşa’nın sayesinde kurtulmuştur.

13 Ekim 1879 tarihinde kurulan Cemiyyeti İlmiyyei Arnavudiyye’nin devam ettirmekte olduğu bilimsel etkinlikler içerisinde görev almıştır. Batı bilimlerinin yurt içinde tanınırlığını arttırmak ve yayılmasını arttırmak amacıyla Cemiyyeti İlmiyye isminde bilim derneğinin kuruculuğunu üstlenmiştir. Kurmuş olduğu bu derneğin adına 16 Kasım 1879 tarihinden itibaren Mecmuai Ulum isminde bir dergi çıkarak burada çeşitli makalelerini ve araştırmalarını yayımlamıştır.

Bu sıralarda sağlığı bozulmaya başlayınca Münif Paşa kendisini Erenköy’de yer alan köşküne aldırmıştır. Hoca Tahsin Efendi 3 Temmuz 1881 tarihinde Erenköy’de vefat etmiştir. Sahrayı Cedid Mezarlığı’nda toprağa verilmiştir.