Osmanlı İmparatorluğu birçok başarı ve zafer kazanıp dünyanın en güçlü devletlerinden biri olmuştur. Ancak bu büyük imparatorluğun dahi kendi içinde oldukça zor dönemleri olmuştur. Bu dönemlerden birisi de Fetret Devridir. Fasıla-ı Saltanat olarak da bilinen bu dönemde devleti parçalanma eşiğine getiren bir dizi olaylar yaşanmış ve sonrasında tecrübeli devlet adamları ve dirayetli şehzadeler sayesinde devlet toparlanarak eski gücüne kavuşmuştur. Fetret Devri Osmanlı Devleti’nde oldukça önemli dönüm noktalarından biridir.
Fetret Devri Ne Anlama Gelir?
Fetret Devri, Osmanlı İmparatorluğunda parçalanmışlık dönemi olarak da adlandırılabilecek bir dönemdir. 1402 ve 1413 yılları arasında yaşanan ve devletin idari sisteminin son derece karmaşık olduğu bir devirdir. Bu devrin yaşanmasında Ankara Savaşı’nda alınan yenilginin büyük bir önemi vardır. Ankara Savaşı 20 Temmuz 1402 tarihinde gerçeklemiş ve Osmanlı Devleti’nin yenilgisi ile sonuçlanmıştır.
Timurlulara karşı yenilen Yıldırım Beyazıd, Timur tarafından esir alınmış ve 1403 senesinde vefat etmiştir. Babalarının ölümünden sonra ise Osmanlı şehzadeleri arasında taht kavgaları ortaya çıkmaya başlamıştır. Bu taht kavgaları nedeni ile merkezi otorite tamamen zayıflamış, Anadolu Türk birliği dağılmış ve idari sistem tamamen çökme durumuna gelmiştir. Bu durum 1402 ile 1413 yılları arasında hüküm sürmüştür.
Ankara Savaşı sonrasında öldüğü söylenen Yıldırım Beyazıd’ın ölüm nedeni günümüzde birçok tarihçi için tartışma konusu olmaktadır. Bazı kişiler padişahın zehirlenerek öldürüldüğünü savunurken bazı tarihçiler ilerleyen bronşit hastalığı nedeni ile öldüğünü düşünmektedir. Yıldırım Beyazıd öldükten sonra ise Osmanlı’da taht kavgaları başlamış ve şehzadeler birbirine düşmüştür. Fetret devri şehzadeleri olan Şehzade Süleyman Çelebi, Musa Çelebi, İsa Çelebi ve Mustafa Çelebi büyük bir mücadele vermişlerdir.
Fetret Devri Kaç Sene Sürdü?
Fetret Devri nedenleri ve sonuçları incelendiğinde Osmanlı Devleti için ciddi anlamda bir gerileme süreci olarak tasvir edilebilir. Bu dönem tam olarak 9 sene sürmüştür. Osmanlı Devleti tam olarak 9 yıl boyunca padişahsız kalmış ve merkezi otorite ciddi anlamda zayıflama göstermiştir. Büyük bir otorite boşluğunun ortaya çıkması dışarıdaki düşmanların da Osmanlı karşısında güç kazanmasına olanak tanımıştır.
Bu dönem Fetret Devri’nden 50 sene sonra Fatih Sultan Mehmet tarafından çıkarılacak olan Kardeş Katli yasasına da dayanak oluşturmuştur. Ancak taht mücadelelerini önlemeye yönelik olarak bu yasa sonrasında da birçok yasa çıkarılmıştır. Her yasa merkezi otoriteyi korumaya yöneliktir.
Fetret Devrine Son Veren Olaylar
Fetret Devri, Osmanlı Devleti’nin şehzadeleri arasında geçen ciddi bir mücadeleyi içeren önemli süreçlerden biridir. Ankara Savaşı sonrasında Timur tüm Anadolu Beyliklerine topraklarını iade etmiş ve kalan toprakları ise beş şehzade arasında paylaştırmıştır. Bu durum devletin parçalanmasında önemli bir etkendir. Bu süreç sonrasında Süleyman Çelebi kendi hükümdarlığını ilan etmiştir. Fakat bir yandan da İsa Çelebi Venedik ve Cenevizliler ile anlaşmalar yapma aşamasındaydı.
Bunlarla birlikte Süleyman Çelebi’nin Edirne’deki saltanatı sırasında Anadolu’da iki şehzade yani Musa Çelebi ve İsa Çelebi mücadeleye girişmişlerdir. İki kardeşin mücadelesi ise Bursa’yı ele geçirmektir. Tüm bu olaylar sırasında ise Mehmet Çelebi kendi hükümdarlığını Amasya ve Sivas bölgelerinde oluşturmuştu. Önce Bursa’yı İsa Çelebi’den almıştır. Ancak Süleyman Çelebi kardeşi İsa’yı tekrar desteklemiş ve Bursa’ya göndermiştir. Bu olay neticesinde ise İsa Çelebi boğularak öldürülmüştür.
Olaylar üzerine Süleyman Çelebi ordusunu Çelebi Mehmet üzerine göndermiştir. Ancak Mehmet Çelebi kardeşi Musa’dan yardım alarak Süleyman Çelebi’den kurtulmayı başarmıştır. Sonrasında ise girilen tüm mücadeleler sonrasında bütün şehzadeler ölmüş sadece Mehmet Çelebi kalmıştır. Şehzade Mehmet, kardeşlerini Çamurlu Derbent Savaşı’nda yenmeyi başarmıştır. Mehmet Çelebi de bu süreçten sonra tahtın tek sahibi olmuştur. Kendisinin son derece olgun bir kişilik olarak anılması bu mücadeleyi kazanmasında oldukça önemli bir yere sahiptir. Şehzadenin tahta çıkış tarihi ise 5 Temmuz 1413’tür.
Fetret Devri’nin Nedenleri Neler?
Fetret Devri nedenleri arasında birçok faktörden bahsetmek mümkündür. Öncelikle tımar sistemi nedeni ile çok yüksek vergiler alınmaya başlanması ülkede ki refah düzeyinin ciddi anlamda düşmesine neden olmuştur. Osmanlı fetihlerinde birtakım yumuşak politikalar izlenmesi halkın devlete karşı güveninin sarsılmasında önemli faktörler arasında yer almaktadır.
Ancak daha da önemlisi Yıldırım Beyazıd’ın Türk birliğini sağlamak adına Anadolu’da birtakım beyliklerle mücadeleye girişmesi ve bu beyliklerin Timur’dan destek istemesi en önemli faktörler arasında yer almaktadır.
Fetret Devri’nin Sonuçları
Osmanlı Devleti’ni yıkılmanın eşiğine getiren Fetret Devri sonuçları oldukça ciddi durumlar ortaya çıkarmıştır. Özellikle zorluklarla ve savaşlarla sağlanmış olan Anadolu Türk birliğinin bozulmasında oldukça önemli bir etkiye sahiptir. Merkezi otoritenin bozulması ve toprakların dağılması devlet açısından çok ciddi bir gerilemeye neden olmuştur.
Bu süreç sonrasında Mehmet Çelebi tahta çıkmış olsa bile ülkeyi yeniden toparlaması oldukça zor olmuştur. Bu dönemde devleti yeniden bir araya getirebilmek ve topraklarını toparlayabilmek için Çelebi Mehmet, Bizans ile iş birliği yapmak zorunda kalmıştır. Bununla birlikte ülkeyi toparlamayı ve az da olsa eski gücüne ulaştırmayı başarmış başarılı bir padişahtır. Ülkeyi dağılmaktan kurtarması ve yeniden toparlaması nedeni ile Çelebi Mehmet için Osmanlı Devleti’nin ikinci kurucusu gözü ile bakılmaktadır. Ancak bu kadar başarılı bir padişah olmasına rağmen padişahlık dönemi sadece 8 yıl sürmüştür. Sonrasında yerine oğlu II. Murat geçmiştir.
İmaj Kaynakları:
Google Görseller